W ramach cyklu edukacyjnego przy współpracy z Panią Magdaleną Jaszul specjalistą podologii przygotowaliśmy dla Państwa informacje dotyczące problemów w obrębie stóp i paznokci w trakcie leczenia onkologicznego.
Podczas III spotkania w Oddziale Onkologii Klinicznej organizowanego w ramach cyklu spotkań „ na luzie przy kawie”, uczestnicy wydarzenia mogli skorzystać z porad specjalisty podologa oraz wysłuchać prelekcji dotyczącej „Zdrowia stóp podczas leczenia onkologicznego.
Na zdjęciu: Pani Magdalena Jaszul podczas spotkania z uczesnikami wydarzenia "Na luzie przy Kawie".
Pani Magdalena Jaszul specjalista podologii, w odpowiedzi na zaproszenie Oddziału Onkologii Klinicznej przygotowała dla Państwa kilka ważnych informacji dotyczących pielęgnacji stóp, odpowiadając tym samym na najczęściej zadawane pytania pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego. Ponieważ leczenie przeciwnowotworowe może wiązać się z powikłaniami w obrębie skóry i paznokci, dlatego też na każdym etapie leczenia potrzebna jest szczególna uważność i holistyczne podejście w zakresie pielęgnacji i terapii problemów ze strony skóry stóp i paznokci. Specjalistka zwraca uwagę na co należy zwrócić szczególną uwagę.
U pacjentów onkologicznych obserwuje się różnego rodzaju nieprawidłowości na skórze i paznokciach. Przeważnie obserwujemy osoby pozbawione włosów na głowie. Włosy są przydatkiem skóry, paznokcie też są przydatkiem skóry w związku z tym podlegają takim samym procesom chorobowym i metabolicznym jak włosy. Jako, że stopa jest ukryta w obuwiu to nie widzimy tych zmian, natomiast niejednokrotnie przynoszą one znaczny dyskomfort jeśli chodzi o poczucie estetyki i poczucie własnej wartości.
Z czym najczęściej borykają się osoby podczas leczenia onkologicznego?
Podczas leczenia onkologicznego mogą pojawiać się następujące objawy:
- zgrubienie paznokci
- nadmierne przesuszenie skóry
- onycholiza (oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska)
- nadwrażliwość skóry i zwiększona podatność na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych
- obrzęk skóry
- podrażnienie
- ból
Zespół ręka-stopa
Pacjenci onkologiczni są narażeni na wystąpienie zespołu ręka-stopa inaczej zwanego erytrodyzestezją dłoniowo-podeszwową. Zespół ręka-stopa spowodowany jest przez niektóre leki chemioterapeutyczne. Mechanizm powstania zmian nie został dokładnie poznany. Najczęstszymi zmianami w przypadku erytrodyzestezji dłoniowo-podeszwowej są na początku zmiany rumieniowe związane z obrzękiem, następnie zmiany złuszczające, pęcherze oraz zmiany erytrodermiczne. Wiemy, że często to zjawisko sprawia niesamowity ból, nie można właściwie funkcjonować, trzymać, chwytać pewnych rzeczy czy przenosić ich. Właściwie takie wszelkie podstawowe czynności domowe, które zazwyczaj wykonujemy bez żadnego problemu np. pomywanie naczyń może sprawiać ból. Mówimy o tzw. przeczulicy, ale niejednokrotnie mówimy też o neuropatii o zaburzonym odczuwaniu tego co dzieje się w obrębie naszej skóry, także jest to takie pozorne zjawisko, bo z jednej strony jest ogromna przeczulica, ale finalnie po zakończeniu chemioterapii spotykamy się z neuropatią, czyli zaburzeniem odczuwania poszczególnych bodźców w obrębie kończyn dolnych, stóp czy dłoni. Są to oczywiście z reguły przemijające sytuacje, natomiast włączenie konkretnej pielęgnacji emolientów, czyli preparatów natłuszczających, które mają za zadanie odbudować barierę hydrolipidową naskórka, powoduje, że możemy w jakimś stopniu zwiększyć szanse na powrót do normalnego funkcjonowania.
Nadmierna suchość skóry
Osłabienie kondycji skóry wynika z działania leków przeciwnowotworowych oraz ogólnego pogorszenia się stanu zdrowia. Na skutek terapii staje się ona przesuszona, ścieńczona, atroficzna, podatna na uszkodzenia. Zaburzone zostają procesy regeneracyjne. Bardzo często pojawia się zaczerwienienie, świąd, pieczenie oraz nadmierne złuszczanie się naskórka. Osłabiona skóra staje się bardziej podatna na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych. Wzrasta też ryzyko pękania skóry, co stanowi wrota do zakażenia.
Wrastające paznokcie
Najczęstszym problemem w obrębie paznokci pacjentów onkologicznych jest ich wrastanie. W ich przypadku szybko dochodzi do rozwinięcia się stanu zapalnego wałów około paznokciowych. Jest to niebezpieczne ze względu na zwiększoną podatność na zakażenia (na skutek choroby nowotworowej i leczenia przeciwnowotworowego spada odporność).
Onycholiza
Częstym problemem jest onycholiza, czyli odklejenie się płytki paznokciowej od łożyska. Jego przyczyną jest przesuszenie łożyska. Charakterystycznym objawem jest białe zabarwienie paznokcia w bocznej części, które postępuje w głąb.
Zgrubienie paznokci
U pacjentów onkologicznych płytka paznokciowa staje się zgrubiała i twarda. Powoduje to trudności ze skracaniem paznokci. Często osoba chora nie jest w stanie dokonać tego samodzielnie, dlatego potrzebna jest specjalistyczna pomoc.
Krwiaki podpaznokciowe
Krwiaki podpaznokciowe, czyli hematoma to wylew krwi pod paznokciem. Jego przyczyną jest uszkodzenie naczyń krwionośnych umiejscowionych pod paznokciem. Jego objawem jest zmiana koloru, a często także kształtu płytki.
Codzienna pielęgnacja skóry i paznokci podczas leczenia onkologicznego
Codzienna pielęgnacja pozwala nie tylko zachować dobrą kondycję skóry i paznokci, ale także ma znaczenie w ich regeneracji i łagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości. Podczas leczenia onkologicznego zalecane jest, aby unikać gorących kąpieli i pryszniców. Zamiast nich lepiej sprawdzą się kąpiele chłodzące. Można wspomóc się także chłodnymi okładami.
Do codziennej pielęgnacji należy stosować kosmetyki z dobrym składem. Co to oznacza? Preparaty nie powinny zawierać dużej ilości substancji chemicznych, drażniących, zapachowych, a także barwników i konserwantów. Zamiast tego powinny być w nich obecne składniki naturalne i roślinne, a także witaminy i substancje łagodzące.
Podczas terapii onkologicznej pielęgnacja skóry odgrywa kluczową rolę. Nawilżenie skóry jest niezwykle istotne, ponieważ pomaga zapobiec jej nadmiernemu wysuszeniu oraz wspiera proces regeneracji. Zaleca się regularne stosowanie preparatu nawilżającego codziennie rano i wieczorem.
Dla pacjentów biorących udział w terapii onkologicznej zaleca się regularną kontrolę stanu skóry i paznokci. Ważne jest, aby wszelkie uszkodzenia i zmiany chorobowe były natychmiastowo diagnozowane i leczone. Dzięki temu można minimalizować ryzyko powikłań oraz dodatkowych dolegliwości.
Wsparcie w profilaktyce powikłań dermatologicznych i nieprzyjemnych dolegliwości związanych ze skórą i paznokciami podczas terapii onkologicznej, można uzyskać w gabinecie podologicznym. Specjalista podologiczny może opracować spersonalizowany plan pielęgnacji oraz zaproponować terapię dostosowaną do aktualnego stanu zdrowia pacjenta. Konsultacja u podologa zalecana jest natychmiast po zauważeniu jakichkolwiek niepokojących objawów u pacjentów onkologicznych. Oprócz reagowania na obecne problemy wsparcie podologiczne może być przydatne w utrzymaniu zdrowia stóp i paznokci. Podstawowym zabiegiem w tym przypadku jest pedicure podologiczny, który obejmuje skrócenie płytki paznokciowej oraz opracowanie podeszw stóp, wałów okołopaznokciowych i oczyszczenie hiperkeratoz.
