Wywiad z dietetykiem klinicznym Dorotą Skwarło na temat wsparcia żywieniowego podczas leczenia nowotworowego

Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w naszym życiu, wpływając na utrzymanie zdrowia i samopoczucia. Każda choroba wiąże się z określonymi wymaganiami żywieniowymi, a szczególnym wyzwaniem jest dostosowanie diety dla osób chorych onkologicznie. Odpowiednie odżywianie może znacząco poprawić komfort życia pacjentów, ułatwiając im przetrwanie trudnych chwil związanych z leczeniem oraz wspomagając proces regeneracji. W dzisiejszym wywiadzie porozmawiamy z Dorotą Skwarło, dietetykiem klinicznym Szpitala Specjalistycznego w Kościerzynie sp. z o.o., która wyjaśni, jakie są najważniejsze zasady diety w przypadku chorób nowotworowych.

Dzień dobry, Pani Doroto. Dziękuję, że zgodziła się Pani na rozmowę. Temat, który dziś poruszymy, dotyczy bardzo ważnego aspektu leczenia nowotworowego, jakim jest wsparcie żywieniowe. Na początek, czym tak naprawdę jest dieta „antyrakowa” i jak wpływa na zdrowie pacjentów?

Dorota Skwarło: Dzień dobry, dziękuję za zaproszenie. Dieta „antyrakowa” to zestaw zasad żywieniowych, które mają na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory. Opiera się na produktach bogatych w związki ochronne, takie jak antyoksydanty, witaminy, składniki mineralne, zdrowe tłuszcze a także błonnik. Warto również pamiętać, że styl życia, w tym regularna aktywność fizyczna, ma ogromne znaczenie dla zdrowia i wspiera prozdrowotne działanie diety. Musimy również, zdawać sobie sprawę z tego, że dieta „antyrakowa” nie jest tym samym, co dieta w trakcie leczenia onkologicznego.

Wiele osób zastanawia się, jak dieta zmienia się w trakcie leczenia onkologicznego. Jakie są główne zadania diety w tym kontekście?

Dorota Skwarło: Dieta w trakcie leczenia onkologicznego ma kilka kluczowych zadań. Przede wszystkim jej zadaniem jest utrzymanie organizmu pacjenta w jak najlepszym stanie, tak aby mógł on kontynuować leczenie. Może również łagodzić objawy choroby i skutki uboczne leczenia, poprawiając jednocześnie jakość życia. Dobrze zbilansowana dieta może wpływać na wyniki leczenia i badań, a także zmniejszać ryzyko powikłań po operacjach czy radioterapii.

To brzmi bardzo istotnie. Czy mogłaby Pani podzielić się swoimi spostrzeżeniami na temat diety w trakcie chemioterapii?

Dorota Skwarło: Oczywiście. Dopóki czujemy się dobrze i nie mamy żadnych dolegliwości ze strony układu pokarmowego powinniśmy stosować zasady zdrowej, prawidłowo zbilansowanej diety ze szczególnym uwzględnieniem białka. Kluczowe jest zapobieganie utracie masy ciała i niedożywieniu oraz łagodzenie skutków ubocznych terapii. Nie ma jednej uniwersalnej diety dla wszystkich chorych w trakcie chemioterapii. Sposób żywienia powinien być ustalony indywidualnie, uwzględniając stan pacjenta i zgłaszane dolegliwości, natomiast to co wszyscy pacjenci w trakcie chemioterapii powinni wyeliminować ze swojej diety to grejpfrut i jego przetwory (np. sok). Flawonoidy w nim zawarte hamują metabolizm leków chemioterapeutycznych, co może nasilić ich toksyczność.

A co z problemem niedokrwistości, który często występuje u pacjentów onkologicznych?

Dorota Skwarło: Niedokrwistość to rzeczywiście powszechny problem. Najlepszym źródłem dobrze przyswajalnego żelaza w diecie są mięso i podroby, natomiast u pacjentów w trakcie chemioterapii bardzo często występuje niechęć do mięsa. Jeżeli odczuwamy awersję do mięsa czerwonego, spróbujmy zamienić je na mięso chude, białe lub jajka (na miękko lub w postaci jajecznicy), które są z reguły lepiej tolerowane. Istotne jest także spożywanie pokarmów bogatych w witaminę C, takich jak owoce cytrusowe, które mogą wspierać wchłanianie żelaza.

Nawodnienie jest także kluczowym tematem. Jak ważne jest to w trakcie chemioterapii?

Dorota Skwarło: Nawodnienie jest niezwykle ważne. Zaleca się, aby pacjenci pili 8-10 szklanek wody dziennie, co pomaga w wydalaniu metabolitów leków. Warto zacząć nawadniać organizm już 2-3 dni przed planowanym cyklem chemioterapii. Odpowiednie nawodnienie łagodzi skutki uboczne leczenia, takie jak suchość w ustach, nudności czy problemy trawienne.

Co w sytuacji, gdy pacjenci mają problemy z piciem wody? Jakie alternatywy mogą pomóc?

Dorota Skwarło: Jeśli woda nie smakuje, można spróbować wody delikatnie gazowanej bogatej w wapń i magnez (o ile nie ma przeciwskazań). Dodanie soku z cytryny, imbiru lub domowego soku np. z malin może również poprawić smak. Zielona i biała herbata są świetnymi alternatywami. Bardzo dobrze sprawdzą się także napary np. z suszonych jagód. Ważne, aby dostarczać płynów w różnorodny sposób.

A jak pacjenci mogą radzić sobie z biegunkami, które często występują podczas leczenia?

Dorota Skwarło: Kluczowym celem diety w takim przypadku jest zapobieganie odwodnieniu. Soki warzywne i owocowe rozcieńczone wodą, czarna herbata, delikatny bulion z kurczaka mogą być bardzo pomocne. Pacjenci powinni unikać pełnoziarnistych produktów, surowych warzyw oraz potraw o dużej zawartości tłuszczu, ponieważ mogą one zaostrzać dolegliwości. Warto też wprowadzić produkty o działaniu zapierającym jak np. ugotowana i zmiksowana marchewka, drobne kaszki ugotowane na wodzie, chrupki kukurydziane, ryż czy jajka na twardo.

A co z zaparciami? Jakie zasady żywieniowe można zastosować, aby im przeciwdziałać?

Dorota Skwarło: Przede wszystkim należy zwiększyć spożycie wody (min. 2 litry). Jeżeli dobrze tolerujemy produkty mleczne, to warto wprowadzić te fermentowane, takie jak jogurt, maślanka czy kefir, które będą wspierać mikrobiotę jelit. Warto uwzględnić produkty o działaniu rozwalniającym jak liściaste warzywa zielone, czy zielona herbata. U osób, które nie mają większych ograniczeń dietetycznych, należy zwiększyć ilość błonnika w diecie. Z pomocą przyjdzie także delikatna aktywność fizyczna jak np. spacery.

Czy może Pani polecić jakieś triki żywieniowe pacjentom, którzy zmagają się z zaparciami?

Dorota Skwarło: Na przykład, można codziennie rano na czczo lub wieczorem spożywać kleik z siemienia lnianego. Kompot z suszonych śliwek oraz delikatnie podgrzane soki owocowe także mogą być skuteczne. Ważne jest także, aby unikać produktów o wysokiej zawartości soli i tłuszczów, a zamiast czarnej herbaty polecam napary np. z kopru włoskiego lub dobrej jakości zieloną herbatę.

Pacjenci onkologiczni często doświadczają problemów z apetytem i odczuwają spadek masy ciała. Jakie są Pani zalecenia w tej sytuacji?

Dorota Skwarło: W takim przypadku należy wprowadzić zasady diety lekkostrawnej, ale z uwzględnieniem preferencji smakowych pacjenta. Posiłki powinny być smaczne i kolorowe, spożywane w spokojnej atmosferze. Osoby, które zauważyły spadek masy ciała powinny zwiększyć kaloryczność diety np. poprzez dodatek tłuszczów np. zmielonych orzechów, oliwy, masła. Pomocne będzie też spożywanie małych posiłków, ale częściej. Jeżeli męczy nas metaliczny posmak w ustach, spróbujmy zamienić sztućce na inne niż metalowe. W przypadku, kiedy nie mamy możliwości pokrycia zapotrzebowania energetycznego za pomocą zwykłej diety, nie bójmy się sięgać po produkty specjalnego przeznaczenia medycznego.

Co może zrobić pacjent, gdy męczą go nudności lub wymioty?

Dorota Skwarło: Warto stosować zasadę małych, częstych posiłków oraz zachować odstęp między jedzeniem, a piciem. Posiłki powinny mieć temperaturę pokojową i mieć delikatny zapach. Zadbajmy także o wywietrzenie pomieszczeń, w których będą spożywane posiłki. Spróbujmy zmienić konsystencję posiłków. Te w formie puree czy musów z reguły są lepiej tolerowane. Należy unikać tłustych potraw, które mogą zaostrzać nudności. Pomocny może być także imbir, który ma działanie przeciwwymiotne. Pamiętajmy także o odpowiednim nawodnieniu.

Na koniec, jakie praktyczne wskazówki mogłaby Pani przekazać pacjentom onkologicznym, aby ułatwić im codzienność w tym trudnym czasie?

Dorota Skwarło: Przede wszystkim warto słuchać swojego ciała i dostosowywać dietę do jego potrzeb. Nie bójmy się eksperymentować z różnymi smakami i konsystencjami potraw. Wspierajmy się nawzajem, rozmawiajmy o swoich odczuciach i problemach. Warto również korzystać z pomocy wykwalifikowanych dietetyków, którzy mogą dostarczyć cennych wskazówek i wsparcia w trudnych chwilach.

Dziękuję bardzo za rozmowę, Pani Doroto. 
Dorota Skwarło: Dziękuję, cieszę się, że mogłam podzielić się swoją wiedzą. Życzę wszystkim pacjentom siły, optymizmu i szybkiego powrotu do zdrowia.

_______________________

Dorota Skwarło i Martyna Kwiatkowska dietetyczki kliniczne ze Szpitala Specjalistycznego w Kościerzynie sp. z o.o. prowadzą regularne warsztaty żywieniowe w ramach cyklu "Na Luzie przy Kawie", czyli spotkań z pacjentami onkologicznymi i ich bliskimi, które odbywają się w Oddziale Onkologii Klinicznej. Spotkania te są doskonałą okazją, aby w luźnej atmosferze zdobyć cenne informacje na temat wsparcia żywieniowego podczas leczenia onkologicznego. Podczas warsztatów uczestnicy mogą skorzystać również z aktywności fizycznej, praktycznych porad specjalistów oraz indywidualnych analiz stanu zdrowia. Warto dołączyć do tych wydarzeń, aby dowiedzieć się, jak dieta może wpłynąć na zdrowie w czasie leczenia. Prosimy śledzić naszą stronę internetową, by być na bieżąco z kolejnymi terminami spotkań. 

Spotkajmy się przy kawie i zadbajmy o zdrowie razem! Do zobaczenia!